Zakwaszacze - naturalna alternatywa dla antybiotyków

Każdy hodowca rozumie, że ferma to biznes, który  musi być opłacalny. Dlatego programy hodowlane są ukierunkowane na maksymalizację wyniku produkcyjnego, niezależnie od tego, czy chodzi o wyższe tępo wzrostu, wyższą mięsność czy nieśność. Wraz ze wzrostem  intensyfikacja produkcji zwierzęcej, nasilają się jednak problemy produkcyjne, w tym również  schorzenia jelitowe.  Innym wymiarem produkcji zwierzęcej jest bezpieczeństwo ludzi spożywających  produkty pochodzenia zwierzęcego.

 

Pierwszy antybiotyk został odkryty w 1929 r. przez Aleksandra Fleminga, który zaobserwował hamujący wpływ grzyba Penicillium notatum na bakterie gatunku Staphylococcus. W  połowie XX wieku zaczęto stosować antybiotyki u zwierząt hodowlanych. Głównym powodem stosowania antybiotyków była kontrola równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym zwierząt poprzez ograniczenie rozwoju niekorzystnych mikroorganizmów, a tym samym wytwarzanych przez nie toksyn. Z czasem okazało się, ze antybiotyki nie tylko pomagały poprawić zdrowotność zwierząt, ale także powodowały lepsze przyrosty masy (ASW). Na początku dodawano do pasz substancje, które były produktami ubocznymi produkcji antybiotyków dla ludzi. Później zaczęto u zwierząt stosować te same antybiotyki, co u ludzi, następnie w latach 1960-1980 opracowano specjalne antybiotyki paszowe. W Polsce antybiotyki zaczęto stosować w latach siedemdziesiątych XX wieku. Niestety antybiotyki eliminowały również dobroczynne bakterie flory jelitowej, przez co zwiększał się udział bakterii chorobotwórczych, prowadziło to także do biegunek. Ze względu na to, że   antybiotyki paszowe należały często pod względem chemicznym do tych samych grup, co antybiotyki lecznicze. Bakterie prezentowały oporność krzyżową na antybiotyki paszowe i typowo lecznicze. Pochodzące od zwierząt antybiotykoodporne drobnoustroje, oprócz wywoływania zakażeń u człowieka, powodowały również antybiotykoodporność u ludzi.

 

       To właśnie ze względu na zdrowie ludzi, 1 stycznia 2006 r. wycofano antybiotykowe stymulatory wzrostu (ASW) używane w produkcji zwierzęcej od wielu lat. Istnieją także przesłanki mówiące o wycofaniu w przyszłości kokcydiostatyków z mieszanek paszowych. Presja ze strony środowisk konsumenckich oraz wywołane nią zmiany prawne powodują, że używanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej będzie nadal ulegało ograniczeniu. Wycofanie ASW oprócz pozytywnych miało także  dotkliwe skutki ekonomiczne  dla przykładu w połowie duńskich stad  trzody chlewnej wykryto biegunkę,  w związku ze zwiększoną śmiertelnością tuczników koszt produkcji jednego zwierzęcia wzrósł o około 1,30 Euro, w Szwecji biegunkę odnotowano w blisko 18% stad, podczas stosowania antybiotyków procent ten wynosił zaledwie ok. 3,5%. Oczywistym stało się  podjęcie działań zmierzających do wyeliminowania negatywnych skutków wycofania ASW z żywienia zwierząt. Zaczęto stosować alternatywne dodatki  paszowe. Jednym z nich są właśnie  zakwaszacze , które mogą odgrywać ważną rolę w profilaktyce problemów jelitowych, gdyż kwasy organiczne i nieorganiczne znane są z silnego działania bakteriostatycznego. Drugim dodatkiem stosowanym  w żywieniu zwierząt są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (short chain fatty acids - SCFA), średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (medium-chain fatty acids - MCFA). W efektywnej kolonizacji przewodu pakarmowego przez pożyteczne bakterie, znaczenie mają preparaty zawierające korzystne mikroorganizmy podawane wraz z paszą lub wodą.

 

      Od wielu lat kwasy organiczne i nieorganiczne były dodawane do pasz, jednak dopiero niedawno zwrócono uwagę właśnie na ich właściwości lecznicze i profilaktyczne. Rozpoczęto badania nad  prozdrowotnymi właściwościami kiszonek, które były, jak się okazało, naturalnym źródłem kwasów organicznych dla zwierząt. Kiszonki wprowadzały do układu pokarmowego: laseczki kwasu mlekowego, kwas mlekowy, kwas propionowy, kwas octowy. Te wszystkie związki hamowały rozwój bakterii i pierwotniaków chorobotwórczych. Zauważono także, że dobre jakościowo kiszonki zapobiegają wielu chorobom, powodują również wzrost apetytu, pobudzają trawienie i podnoszą strawność pasz, podawanych razem z nimi.

 

Mechanizm antybakteryjnego działania kwasów jest zróżnicowany. Część kwasów oddziałuje bezpośrednio na niekorzystne bakterie zasiedlające przewód pokarmowy, inne stabilizują mikroflorę poprzez obniżenie pH treści pokarmowej.

 

Wiele badań wykazało korzystny wpływ zakwaszania na  strawność i zdolność do gromadzenia składników pokarmowych. Niektóre kwasy zwiększają wydzielanie  pepsyny oraz uwalnianie hormonów przewodu pokarmowego, w tym gastryny i cholecystokininy. W efekcie obserwuje się  korzystny wpływ na strawność białka.  Produkty końcowe trawienia białka, pepsyna i niskie pH  treści pokarmowej stymulują wydzielanie enzymów trzustkowych. Kwasy organiczne mogą poprawiać absorpcje składników mineralnych oraz mikroelementów. Mogą także wpływać na skuteczność probiotyku , gdyż drobnoustroje zawarte w preparatach probiotycznych, preferują zazwyczaj niższe pH, dlatego też przy braku zakwaszacza probiotyki mogą okazać się nieskuteczne.

 

Kwasy wpływają korzystnie na metabolizm energii oraz w większości są także jej źródłem. Energia z kwasów jest całkowicie metabolizowana. Tak więc wartość energetyczna kwasów może być używana w bilansowaniu energii w mieszankach paszowych. Efektem działania niektórych kwasów jest również wpływ na wzrost liczebności bakterii Lactobacillus w jelitach, które wywierają pozytywny wpływ na organizm zwierząt i ludzi. Kwasy mogą powodować także regenerację i wydłużenie kosmków jelitowych. Dla przykładu przyjrzyjmy się składowi zakwaszacza opracowanemu przez technologów firmy Eurovito Sp.z o.o. pod nazwą Pro Acid Pack (postać płynna) lub Eurocid Premium  (postać sypka), który cechuję się wysokim stężeniem kwasów. Jest mieszanką paszową uzupełniającą składająca się z  7 kwasów  organicznych o bardzo silnej koncentracji oraz wysokim stopniu współdziałania  poszczególnych składników. Dzięki temu wzrasta efektywność przy jednoczesnym obniżeniu zastosowanej dawki. W jego skład wchodzą następujące kwasy:

 

Kwas fosforowy:

To najmocniejszy kwas obniżający pojemność buforową paszy  o najniższym punkcie dysocjacji wynoszącym pK: 2.1. Charakteryzuje się najniższym pH wśród kwasów stosowanych w żywieniu przez co przyśpiesza dysocjacje. Ma największy wpływ na obniżenie wartości buforowej paszy.

Jest źródłem wysoce przyswajalnego fosforu (ma to szczególne znaczenie w dietach bezmączkowych ).  Zawiera składniki kwasów nukleinowych (DNA, RNA). Współdziała z kwasem cytrynowym, poprawiającym smakowitość paszy. Ogranicza rozwój patogenów E.Coli, Salmonella, Staphylococcus, ponieważ optimum pH do ich rozwoju wynosi: 6-8. Dzięki zastosowaniu kwasu fosforowego następuje poprawa strawności paszy i wykorzystania makro i mikroelementów.

Kwas mrówkowy:

Jako najmocniejszy, a także charakteryzujący się bardzo silnym działaniem antybakteryjnym i przeciwko drożdżom, odgrywa znaczącą rolę w żywieniu. Dzięki obu tym kwasom można skutecznie chronić pojedyncze komponenty paszowe oraz mieszanki przed salmonellą.

Zastosowanie kwasu mrówkowego u młodych zwierząt prowadzi do poprawienia ich wydajności wzrostu. Przez obniżenie pH ilość bakterii typu e. Coli w paszy ulega redukcji, co prowadzi do ograniczenia ich nadmiernej ilości u zwierząt. Anion kwasowy wykazuje w przewodzie pokarmowym działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne, co prowadzi do zmniejszenia strat składników po1`karmowych, a tym samym do optymalnego wykorzystania paszy. Prowadzi to do zmniejszenia problemów z trawieniem i częstotliwości występowania biegunek.

Kwas mlekowy:

Stosowany kwas mlekowy to odmiana prawoskrętna, która dominuje w płynach ustrojowych oraz tkankach ludzi i zwierząt. Odmiana prawoskrętna kwasu mlekowego jest metabolizowana od 4 do 10 razy szybciej niż lewoskrętna. Energia wytworzona ze spalania kwasu mlekowego jest magazynowana pod postacią glikogenu. Podczas chorób zwierząt zachodzi zjawisko dysbiozy: zaburzenie równowagi mikroflory na korzyść flory patogennej. Dysbioza jest również efektem długotrwałej kuracji antybiotykowej. Kwas mlekowy stwarza warunki eubiozy, korzystnej dla rozwoju bakterii Laktobacillus współtworzących odporność GALT.

Kwas octowy:

Należy do grupy kwasów bezpośrednio wpływających na mikroflorę bakteryjną. Oprócz zdolności obniżania pH środowiska bezpośrednio hamuje namnażanie się bakterii patogennych, co jest szczególnie ważne przy nierozwiniętym przewodzie młodych zwierząt. Korzystnie wpływa na stabilność tlenową, wspomaga procesy fermentacyjne w jelicie cienkim i grubym.

Kwas sorbowy:

Inhibitor pleśni i bakterii. Kwas sorbowy stwarza niekorzystne warunki dla rozwoju mikroflory saprofitycznej i chorobotwórczej, przez co ogranicza występowanie biegunek. Poprawia wykorzystanie paszy, zwiększa przyrosty masy ciała zwierząt oraz poprawia ich zdrowotność. Bardzo trwały w obróbce termicznej. Stymuluje  rozwój bakterii kwasu mlekowego.

Kwas cytrynowy:

Stymuluje wydzielanie enzymów trzustkowych. Działa przeciwutleniająco (tworzy związki kompleksowe z kationami metali o zmiennej wartościowości takimi, jak żelazo i mangan, ograniczając ich prooksydacyjne działanie).Nadaje dobre walory smakowe paszy.

 Kwas jabłkowy:

Działa stymulująco na działanie enzymów trawiennych, jest czynnikiem wzmacniającym smak, wspomaga działanie przeciwutleniaczy oraz sprzyja lepszemu rozwojowi kosmków jelitowych.

 

Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCFA):

Występują naturalnie w mleku matki – wykazują działanie antybakteryjne w stosunku do szkodliwych bakterii m.in. : Salmonella, E.coli,Compylobakter, Clostridium, Streptococcus.

Kwasy MCFA pobudzają regenerację nabłonka i poprawiają wchłanianie składników pokarmowych; zapobiegają stanom zapalnym jelit. U drobiu redukują śmiertelność nawet o 30-39%. Hamują rozwój Salmonella i Campylobacter.

Wskazania: można stosować przez cały okres chowu zwierząt, jednak bezwzględnie po każdorazowej zmianie paszy przez minimum dwie doby, jak i po kuracji antybiotykowej przez minimum dwie doby.

 

Zakwaszacz ten posiada najwyższy poziom stężenia kwasów, tworząc idealne połączenie efektywności działania z ekonomią stosowania.